Theo BSCKII Huỳnh Tấn Vũ, Bệnh viện Đại học Y dược TP HCM, mận được trồng trong các vườn cây ăn quả ở miền Bắc. Các bộ phận của cây mận đều được dùng làm thuốc.
Mọi người chỉ biết tới quả mận là trái cây ăn trong những ngày hè. Ít người biết tới giá trị dược lý chữa bệnh từ mận. Trong y học cổ truyền, các bộ phận của cây mận từ quả, rễ, vỏ rễ, nhựa, lá, nhân hạt... đều có tác dụng chữa bệnh.
Mận là loại quả tốt cho sức khoẻ (Ảnh: ST)
Cụ thể, quả mận có vị chua ngọt, tính bình, có công dụng thanh can điều nhiệt, sinh tân lợi thủy, thường được dùng để chữa các chứng bệnh như hư lao cốt chưng, âm hư nội nhiệt, thủy thũng, tiêu khát...
Rễ mận thường được thu hoạch vào tháng 9 - 10, vị đắng, tính lạnh, có công dụng thanh nhiệt giải độc.
Lá mận vị chua, tính bình, chuyên trị vết thương do sang chấn.
Nhân hạt mận còn gọi là lí hạch nhân, vị ngọt đắng, tính bình, có công dụng tán ứ, lợi thủy, nhuận tràng.
Quả mận được dùng làm thuốc dưỡng nhan, làm đẹp da cho chị em phụ nữ. Dùng thịt quả mận tươi 250g, rửa sạch, bỏ hạt, giã nát, ép lấy nước rồi hoà với 250ml rượu gạo, đựng trong lọ kín để dùng dần; mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 10 - 20ml giúp da hồng hào. Trường hợp mặt bị sạm đen: bột nhân hạt mận nghiền mịn trộn với lòng trắng trứng, đắp ngày 1-2 lần trong 5-7 ngày.
Bác sĩ Vũ cho hay, theo kinh nghiệm dân gian, hạt mận thường được dùng để chữa côn trùng đốt, nhuận tràng. Cách dùng hạt mận làm thuốc trị côn trùng đốt như sau: Lấy hạt mận rửa sạch, giã nát rồi đắp lên vết thương, để 5 phút rồi rửa sạch, đắp ngày 2 lần.
Dùng hạt mận với tác dụng nhuận tràng: Nhân hạt mận 10g, đào nhân (nhân bên trong của hạt đào) 10g, hạnh nhân 10g. Tất cả cho vào ấm đổ 700ml nước, sắc còn 250ml, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng liền 10 ngày. Kiên trì dùng bài thuốc này giúp cho đại tràng khoẻ, phòng ngừa các bệnh lý về đại tràng.
Ngoài quả, hạt thì lá mận được sử dụng làm thuốc chữa bệnh đau nhức xương khớp khi thời tiết thay đổi: Lá mận 50g, lá thài lài tía, lá đào, lá si, lá dâm bụt mỗi thứ 30g. Tất cả rửa sạch, giã nhỏ, sao vàng ngâm với rượu 10 - 15 ngày. Dùng rượu này xoa bóp chỗ đau ngày 2 lần.
Trẻ con nóng sốt dùng lá mận khô 8-12g, sắc uống. Trẻ bị sưng đau có thể dùng lá mận nấu nước tắm cho trẻ hoặc giã lấy nước cốt lá mận tươi thấm vào chỗ sưng đau.
Bác sĩ Vũ chia sẻ: "Nhựa mận hay còn gọi là thụ giao cũng được dùng làm thuốc tác dụng giảm đau, tiêu sưng, thúc sởi mọc. Cách dùng: Nhựa mận (lý thụ giao) 8-16g sắc uống. Thường dùng nhựa khô ở thân cây mận".
Theo chuyên gia, mận là cây toàn năng vì tất cả các bộ phận đều dùng làm thuốc. Ngay cả rễ mận cũng là loại thuốc quý chữa nhiều bệnh.
Vào mùa hè nóng bức, để thanh nhiệt có thể dùng rễ mận sắc uống. Các trường hợp đái buốt, đái dắt do thấp nhiệt, các trường hợp đi lỵ ra máu, bệnh tiêu khát, trẻ em sốt nóng, mụn nhọt: rễ mận (lý căn) 8-12g, sắc uống. Dùng ngoài sao tồn tính, nghiền thành bột, đắp hoặc rắc lên vết đau.
Vỏ rễ mận (lý căn bì) 8-12g, sắc uống, có thể sắc đặc ngậm rồi nuốt hoặc lấy nước thấm đắp bên ngoài nơi sang lở. Tác dụng thanh nhiệt, giải trừ uất nhiệt, chữa tiêu khát, tâm phiền, các trường hợp khí hư, đau răng.
Bác sĩ Vũ cho hay, người tỳ vị yếu không nên ăn nhiều mận. Mận vừa là thực phẩm, mỹ phẩm vừa là vị thuốc giải nhiệt, trị đau nhức được ứng dụng đa dạng trong ẩm thực, làm đẹp và trị liệu.
